મને ગમે છે.

મને ગમે છે......


જીવનમાં જો દુઃખો હોય તો જીવન મદિરાધામ થઈ જાયે
આ દિલ સુરાહી ને નયન જામ થઈ જાયે
તુજ નયનમાં નિહાળું છું સઘળી રાસલીલાઓ
જો કીકી રાધા થઈ જાયે તો કાજળ શ્યામ થઈ જાયે.

કાજળભર્યા નયનનાં કામણ મને ગમે છે,
કારણ નહીં જ આપું કારણ મને ગમે છે,

લજ્જા થકી નમેલી પાંપણ મને ગમે છે,
ભાવે છે ભાર મનને, ભારણ મને ગમે છે,

જીવન અને મરણની હર ક્ષણ મને ગમે છે,
એ ઝેર હોય અથવા મારણ, મને ગમે છે,

ખોટી તો ખોટી હૈયાઘારણ મને ગમે છે,
જળ હોય ઝાંઝવાનાં તો પણ મને ગમે છે,

હસવું સદાય હસવું, દુઃખમાં અચુક હસવું,
દીવાનગી તણું આ ડહાપણ મને ગમે છે.

આવી ગયાં છો આંસુ, લુછો નહીં ભલા થઇ,
આ બારેમાસ લીલાં તોરણ મને ગમે છે.

લાવે છે યાદ ફુલો છાબો ભરી ભરીને,
છે ખુબ મહોબતીલી માલણ, મને ગમે છે.

દિલ શું હવે હું પાછી દુનિયાય પણ નહિ દઊં,
એ પણ મને ગમે છે, આ પણ મને ગમે છે.

હું એટલે તો એને વેંઢારતો રહું છું,
સોગંદ જિંદગીના ! વળગણ મને ગમે છે.

ભેટયો છું મોતને પણ કૈં વાર જિંદગીમાં !
આ ખોળિયા ની જેમ જ ખાંપણ મને ગમે છે!

“ઘાયલ”, મને મુબારક આ ઉર્મિકાવ્ય મારાં,
મેં રોઇને ભર્યા છે, એ રણ મને ગમે છે.

પરદેશી લાલ પાંદડું

પાંદડું ઉડી ઉડી જાય રે
પરદેશી લાલ પાંદડું
હે પાંદડાંની માયા મુને લાગી
પરદેશી લાલ પાંદડું

હે માડી મારા સસરા આણે આવ્યા
હે માડી હું તો સસરા ભેરી નહીં જાઉં
સાસુજી મ્હેંણા બોલે, પરદેશી લાલ પાંદડું

પાંદડું ઉડી ઉડી જાય રે
પરદેશી લાલ પાંદડું

હે માડી મારા જેઠજી આણે આવ્યા
હે માડી હું તો જેઠજી ભેરી નહીં જાઉં
જેઠાણી મ્હેણાં બોલે, પરદેશી લાલ પાંદડું

પાંદડું ઉડી ઉડી જાય રે
પરદેશી લાલ પાંદડું

હે માડી મારા દેરજી આણે આવ્યા
હે માડી હું તો દેરજી ભેરી નહીં જાઉં
દેરાણી મ્હેણાં બોલે, પરદેશી લાલ પાંદડું

પાંદડું ઉડી ઉડી જાય રે
પરદેશી લાલ પાંદડું

હે માડી મારો પરણ્યો આણે આવ્યો
હે માડી હું તો પરણ્યા ભેરી ઝટ જાઉ
પરણ્યોજી મીઠું બોલે, પરદેશી લાલ પાંદડું

પાંદડું ઉડી ઉડી જાય રે
પરદેશી લાલ પાંદડું

પાંદડું ઉડી ઉડી જાય રે
પરદેશી લાલ પાંદડું
હે પાંદડાંની માયા મુને લાગી
પરદેશી લાલ પાંદડું

સાયબા મુને મુંબઈમાં

સાયબા, હું તો તાંબાની હેલે પાણીડાં નહિ ભરું રે લોલ
સાયબા, મુને રૂપલાં બેડાંની ઘણી હામ રે

સાયબા, મુને મુંબઈમાં મો’લ ચણાવજો રે લોલ

સાયબા, મારે સસરા ભલા પણ વેગળાં રે લોલ
સાયબા, મુને ઘૂંઘટ કાઢ્યાની ઘણી હામ રે

સાયબા, મુને મુંબઈમાં મો’લ ચણાવજો રે લોલ

સાયબા, મારે સાસુ ભલા પણ વેગળાં રે લોલ
સાયબા, મુને પગે પડ્યાની ઘણી હામ રે

સાયબા, મુને મુંબઈમાં મો’લ ચણાવજો રે લોલ

સાયબા, મારે જેઠ ભલા પણ વેગળાં રે લોલ
સાયબા, મુને ઝીણું બોલ્યાની ઘણી હામ રે

સાયબા, મુને મુંબઈમાં મો’લ ચણાવજો રે લોલ

સાયબા, મારે જેઠાણી ભલા પણ વેગળાં રે લોલ
સાયબા, મુને વાદ વદ્યાની ઘણી હામ રે

સાયબા, મુને મુંબઈમાં મો’લ ચણાવજો રે લોલ

સાયબા, મારે દેર ભલા પણ વેગળાં રે લોલ
સાયબા, મુને હસ્યા બોલ્યાની ઘણી હામ રે

સાયબા, મુને મુંબઈમાં મો’લ ચણાવજો રે લોલ

સાયબા, મારે દેરાણી ભલા પણ વેગળાં રે લોલ
સાયબા, મુને જોડે રે’વાની ઘણી હામ રે

સાયબા, મુને મુંબઈમાં મો’લ ચણાવજો રે લોલ

સાયબા, મારે નણદી ભલા પણ વેગળાં રે લોલ
સાયબા, મુને માથું ગૂંથ્યાની ઘણી હામ રે

સાયબા, મુને મુંબઈમાં મો’લ ચણાવજો રે લોલ

પાતળી પરમાર

માડી હું તો બાર બાર વરસે આવિયો
માડી મેં'તો નવ દીઠી પાતલડી પરમાર રે
જાડેજી મા, મોલ્યુંમાં દીવડો શગ બળે રે લોલ

દીકરા, હેઠો બેસીને હથિયાર છોડ રે
કલૈયા કુંવર, પાણી ભરીને હમણાં આવશે

માડી હું તો કૂવા ને વાવ્યું જોઈ વળ્યો
માડી મેં'તો નવ દીઠી પાતલડી પરમાર રે
જાડેજી મા, મોલ્યુંમાં દીવડો શગ બળે રે લોલ

દીકરા, હેઠો બેસીને હથિયાર છોડ રે
કલૈયા કુંવર, દળણું દળીને હમણાં આવશે

માડી હું તો ઘંટી ને રથડાં જોઈ વળ્યો
માડી મેં'તો નવ દીઠી પાતલડી પરમાર રે
જાડેજી મા, મોલ્યુંમાં દીવડો શગ બળે રે લોલ

દીકરા, હેઠો બેસીને હથિયાર છોડ રે
કલૈયા કુંવર, ધોણું ધોઈને હમણાં આવશે

માડી હું તો નદીયું ને નાળાં જોઈ વળ્યો
માડી મેં'તો નવ દીઠી પાતલડી પરમાર રે
જાડેજી મા, મોલ્યુંમાં દીવડો શગ બળે રે લોલ

એની બચકીમાં કોરી બાંધણી
એની બાંધણી દેખીને બાવો થાઉં રે
ગોઝારી મા, થાઉં રે હત્યારી મા
મોલ્યુંમાં આંબો મોરિયો

એની બચકીમાં કોરી ટીલડી
એની ટીલડી દેખીને તિરશૂળ તાણું રે
ગોઝારી મા, તાણું રે હત્યારી મા
મોલ્યુંમાં આંબો મોરિયો

ઘંમ રે ઘંમ ઘંટી

ઘંમ રે ઘંમ ઘંટી બાજરો ને બંટી
ઝીણું દળું તો ઊડી ઊડી જાય
જાડું દળું તો કોઈ નવ ખાય

મારા તે ઘરમાં સસરોજી એવા
હાલતા જાય ચાલતા જાય
લાપસીનો કોળિયો ભરતા જાય

મારા તે ઘરમાં નણંદબા એવા
નાચતાં જાય કૂદતાં જાય
રાંધી રસોઈ ચાંખતાં જાય

મારા તે ઘરમાં દિયરજી એવા
રમતા જાય કૂદતાં જાય
મારું ઉપરાણું લેતા જાય

મારા તે ઘરમાં સાસુજી એવાં
વાળતાં જાય બેસતાં જાય
ઊઠતા બેસતાં ભાંડતાં જાય

મારા તે ઘરમાં પરણ્યાજી એવા
હરતા જાય ફરતા જાય
માથામાં ટપલી મારતા જાય

ઘંમ રે ઘંમ ઘંટી બાજરો ને બંટી
ઝીણું દળું તો ઊડી ઊડી જાય
જાડું દળું તો કોઈ નવ ખાય

રૂમાલ મારો લેતા જજો

મારી સગી નણદલના વીરા, રૂમાલ મારો લેતા જાજો
રૂમાલ મારો લેતા જાજો, કે દલડું તમારું દેતા જાજો

મારી સગી નણદલના વીરા, રૂમાલ મારો લેતા જાજો

લીલી ઘોડીના અસવાર રે, રૂમાલ મારો લેતા જાજો
એ રુમાલ લેતા જાજો, કે દલડું દેતા જાજો

મારી સગી નણદલના વીરા, રૂમાલ મારો લેતા જાજો

ઓલ્યા વાણિયાના હાટનો, લીલા તે રંગનો રૂમાલ
મારી સગી નણદલના વીરા, રૂમાલ મારો લેતા જાજો

ઉતારા આલીશ ઓરડા,રૂમાલ મારો લેતા જાજો
મેડી મોલાત્યું માણશું કે રૂમાલ મારો લેતા જાજો

ભોજન આલીશ લાડવા, રૂમાલ મારો લેતા જાજો
તને પીરસું સાકરિયો કંસાર, રૂમાલ મારો લેતા જાજો

નાવણ આલીશ કૂંડિયું, એ રૂમાલ મારો લેતા જાજો
ઝિલણિંયાં તળાવ જાઇશું, રૂમાલ મારો લેતા જાજો

મારી સગી નણદલના વીરા, રૂમાલ મારો લેતા જાજો

હમ્બો હમ્બો વિંછૂડો

અરરર માડી રે! છાણાં વીણવા ગઈ'તી રે
મા વિંછૂડો, હમ્બો હમ્બો વિંછૂડો

મને ટચલીએ ટચકાવ્યો રે વિંછૂડો
મા વિંછૂડો, હમ્બો હમ્બો વિંછૂડો

મારા સસરાજીને તેડાવો રે
મા વિંછૂડો, હમ્બો હમ્બો વિંછૂડો

મારા જેઠજીને તેડાવો રે
મા વિંછૂડો, હમ્બો હમ્બો વિંછૂડો

મારા પરણ્યાને તેડાવો રે
મા વિંછૂડો, હમ્બો હમ્બો વિંછૂડો

વિંછૂડાના ઝેર ઉતરાવો રે
મા વિંછૂડો, હમ્બો હમ્બો વિંછૂડો

હું તો કાગળિયાં

હું તો કાગળિયાં લખી લખી થાકી
કાનુડા તારા મનમાં નથી

આવા શિયાળાના ચાર ચાર મહિના આવ્યા
મારા કાળજડાં ઠરી ઠરી જાય રે
પાતળીયા તારા મનમાં નથી

હું તો કાગળિયાં લખી લખી થાકી
કાનુડા તારા મનમાં નથી

આવા ઉનાળાના ચાર ચાર મહિના આવ્યા
મારા પાવનિયાં બળી બળી જાય રે
છોગાળા તારા મનમાં નથી

હું તો કાગળિયાં લખી લખી થાકી
કાનુડા તારા મનમાં નથી

આવા ચોમાસાનાં ચાર ચાર મહિના આવ્યા
મારી ચૂંદલડી ભીંજાઇ ભીંજાઇ જાય રે

કાનુડા તારા મનમાં નથી
હું તો કાગળિયાં લખી લખી થાકી
કાનુડા તારા મનમાં નથી

જોબનિયું આજ આવ્યું ને કાલ્ય જાશે

જોબનિયું આજ આવ્યું ને કાલ્ય જાશે
જોબનિયું કાલ્ય જાતું રે'શે

જોબનિયાને માથાના અંબોડામાં રાખો
જોબનિયું કાલ્ય જાતું રે'શે

જોબનિયાને પાઘડીના આંટામાં રાખો
જોબનિયું કાલ્ય જાતું રે'શે

જોબનિયાને આંખ્યનાં ઉલાળામાં રાખો
જોબનિયું કાલ્ય જાતું રે'શે

જોબનિયાને હરખના હિલોળામાં રાખો
જોબનિયું કાલ્ય જાતું રે'શે

જોબનિયાને હાથની હથેળીમાં રાખો
જોબનિયું કાલ્ય જાતું રે'શે

જોબનિયાને ઘાઘરાના ઘેરમાં રાખો
જોબનિયું કાલ્ય જાતું રે'શે

જોબનિયાને પગની પાનીમાં રાખો
જોબનિયું કાલ્ય જાતું રે'શે

લવિંગ કેરી લાકડિએ

લવિંગ કેરી લાકડિએ રામે સીતાને માર્યાં જો
ફૂલ કેરે દડૂલિયે સીતાએ વેર વાળ્યાં જો

રામ ! તમારે બોલડિયે હું પરઘેર બેસવા જઇશ જો
તમે જશો જો પરઘેર બેસવા, હું વાતુડિયો થઇશ જો

રામ ! તમારે બોલડિયે હું પરઘેર દળવા જઇશ જો
તમે જશો જો પરઘેર દળવા હું ઘંટુલો થઇશ જો

રામ ! તમારે બોલડિયે હું પરઘેર ખાંડવા જઇશ જો
તમે જશો જો પરઘેર ખાંડવા હું સાંબેલું થઇશ જો

રામ ! તમારે બોલડિયે હું જળમાં માછલી થઇશ જો
તમે થશો જો જળમાં માછલી હું જળમોજું થઇશ જો

રામ ! તમારે બોલડિયે હું આકાશવીજળી થઇશ જો
તમે થશો જો આકાશવીજળી હું મેહુલિયો થઇશ જો

રામ ! તમારે બોલડિયે હું બળીને ઢગલી થઇશ જો
તમે થશો જો બળીને ઢગલી હું ભભૂતિયો થઇશ જો

અચકો મચકો કાં રે લી

તમે કિયા તે ગામનાં ગોરી રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

અમે નવાનગરના ગોરી રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

તમે કિયા તે ગામથી આવ્યા રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

અમે પોરબંદરથી આવ્યા રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

તમે કેટલી તે બેન કુંવારી રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

અમે સાતે બેન કુંવારી રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

તમે કેટલા ભાઈ કુંવારા રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

અમે સાતે ભાઈ કુંવારા રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

તમને કઈ કન્યા ગમશે રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

અમને શામળી કન્યા ગમશે રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

એ કાળીને શું કરશો રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

એ કાળી ને કામણગારી રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

અમે નવાનગરની છોરી રાજ
અચકો મચકો કાં રે લી

ગુલાબી કેમ કરી જાશો ચાકરી

આભમાં ઝીણી ઝબૂકે વીજળી
ઝીણા ઝરમર વરસે મેહ
ગુલાબી કેમ કરી જાશો ચાકરી

ભીંજાય હાથી ને ભીંજાય ઘોડલાં રે
ભીંજાય હાથીને બેસતલ સૂબો
ગુલાબી કેમ કરી જાશો ચાકરી

ભીંજાય મેડી ને ભીંજાય માળિયાં રે
ભીંજાય મેડીની બેસતલ રાણી
ગુલાબી કેમ કરી જાશો ચાકરી

તમને વહાલી તમારી ચાકરી
અમને વહાલો તમારો જીવ
ગુલાબી નહિ જવા દઉં ચાકરી

ભારતીય સંસ્કૃતિ

ભારતીય સંસ્કૃતિ
ભારતીય સંસ્કૃતિ વિષે સહુ કોઈ જાણકાર હોઈશું પણ તેની માહિતી મેળવવી જરૂરી છે.

આપણા કુલ 4 વેદો છે.
1] ઋગવેદ 2] સામવેદ 3] અથર્વેદ 4] યજુર્વેદ

કુલ 6 શાસ્ત્ર છે.
1] વેદાંગ 2] સાંખ્ય 3] નિરૂક્ત 4] વ્યાકરણ 5] યોગ 6] છંદ

આપણી 7 નદી
1] ગંગા 2] યમુના 3] ગોદાવરી 4] સરસ્વતી 5] નર્મદા 6] સિંધુ 7]કાવેરી

આપણા 18 પુરાણ
1] ભાગવતપુરાણ 2] ગરૂડપુરાણ 3] હરિવંશપુરાણ 4] ભવિષ્યપુરાણ 5] લિંગપુરાણ 6] પદ્મપુરાણ 7] બાવનપુરાણ 8] બાવનપુરાણ 9] કૂર્મપુરાણ 10] બ્રહ્માવતપુરાણ 11] મત્સ્યપુરાણ 12] સ્કંધપુરાણ 13] સ્કંધપુરાણ 14] નારદપુરાણ 15] કલ્કિપુરાણ 16] અગ્નિપુરાણ 17] શિવપુરાણ 18] વરાહપુરાણ

પંચામૃત
દૂધ, દહીં, ઘી, મધ, ખાંડ

પંચતત્વ
પૃથ્વી, જળ, વાયુ, આકાશ, અગ્નિ

ત્રણ ગુણ
સત્વ, રજ અને તમસ

ત્રણ દોષ
વાત, પિત્ત, કફ

ત્રણ લોક
આકાશ, મૃત્યુલોક, પાતાળ

સાત સાગર
ક્ષીરસાગર, દૂધસાગર, ધૃતસાગર, પથાનસાગર, મધુસાગર, મદિરાસાગર, લડુસાગર

સાત દ્વીપ
જમ્બુદ્વીપ, પલક્ષદ્વીપ, કુશદ્વીપ, પુષ્કરદ્વીપ, શંકરદ્વીપ, કાંચદ્વીપ, શાલમાલીદ્વીપ

ત્રણ દેવ
બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ

ત્રણ જીવ
જલચર, નભચર, થલચર

ત્રણ વાયુ
શીતલ, મંદ, સુગંધ

ચાર વર્ણ
બ્રાહ્મણ, ક્ષત્રિય, વૈશ્ય ક્ષુદ્ર

ચાર ફળ
ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ

ચાર શત્રુ
કામ, ક્રોધ, મોહ, લોભ

ચાર આશ્રમ
બ્રહ્મચર્ય, ગૃહસ્થ, વાનપ્રસ્થ, સંન્યાસ

અષ્ટધાતુ
સોનું, ચાંદી, તાબું, લોખંડ, સીસુ, કાંસુ, પિત્તળ, રાંગુ

પંચ ગવ્ય
गाय का दूध, दही, घृत, गोबर और गोमूत्र

પંચદેવ
બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ, ગણેશ, સૂર્ય

ચૌદ રત્ન
અમૃત, ઐરાવત હાથી, કલ્પવૃક્ષ, કૌસ્તુભમણિ, ઉચ્ચૈશ્રવા ઘોડો, પાંચજન્ય શંખ, ચન્દ્રમા, ધનુષ, કામધેનુ, ધનવન્તરિ. રંભા અપ્સરા, લક્ષ્મીજી, વારુણી, વૃષ.

નવધા ભક્તિ
શ્રવણ, કીર્તન, સ્મરણ, પાદસેવન, અર્ચના, વંદના, મિત્ર, દાસ્ય, આત્મનિવેદન.

ચૌદભુવન
તલ, અતલ, વિતલ, સુતલ, સસાતલ, પાતાલ, ભુવલોક, ભુલૌકા, સ્વર્ગ, મૃત્યુલોક, યમલોક, વરૂણલોક, સત્યલોક, બ્રહ્મલોક.

દેવાધિદેવ મહાદેવ

જો મઠારો જિંદગીને તો જ કંઇ નક્કર મળે

એક પથ્થરમાંથી બનતા શિલ્પને આદર મળે
જો મઠારો જિંદગીને તો જ કંઇ નક્કર મળે

હર વખત એ પ્રશ્ન ઘૂમરાયા કરે હું કોણ છું?
હર વખત એ પ્રશ્નનો ઉત્તર મને અધ્ધર મળે

વાત જે કરવી હતી એને, કદી ના થઇ શકી
રાહ જોતા રહી ગયા કે આગવો અવસર મળે

કાશ થોડી લેતી દેતી હોત તો મળતાં રહેત
પણ હિસાબો એની સાથેના બધા સરભર મળે

એક સધિયારો અપાવે બે અડોઅડ આંગળી
હૂંફના નામે મઢેલાં સ્પર્શનાં અસ્તર મળે

ક્યાંક ખૂટે, ક્યાંક ટૂટે, તે છતાં લખતાં રહો
શક્ય છે આ માર્ગ પર, આગળ જતાં ઇશ્વર મળે

દરિયાના મોજાં કંઇ રેતીને પૂછે

દરિયાના મોજાં કંઇ રેતીને પૂછે





દરિયાના મોજાં કંઇ રેતીને પૂછે,
‘તને ભીંજાવું ગમશે કે કેમ ?’;એમ પૂછીને થાય નહીં પ્રેમ.
ચાહવા ને ચૂમવામાં ઘટનાનો ભેદ નથી,
એકનો પર્યાય થાય બીજું;
આંખોનો આવકારો વાંચી લેવાનો, ભલે હોઠોથી બોલે કે, ખીજું ?
ચાહે તે નામ તેને દઇ દો તમે રે ભાઇ
અંતે તો હેમનું હેમ;
એમ પૂછીને થાય નહીં પ્રેમ.
ડગલે ને પગલે જો પૂછ્યા કરો તો પછી
કાયમના રહેશો પ્રવાસી;
મન મૂકી મ્હોરશો તો મળશે મુકામ એનું
સરનામું, સામી અગાશી.
મનગમતો મોગરો મળશે, વટાવશો વાંધાની વાડ જેમજેમ;
એમ પૂછીને થાય નહીં પ્રેમ.

- તુષાર શુક્લ

આભાર હોય છે....

બસ, દુર્દશાનો એટલો આભાર હોય છે,
જેને મળું છું, મુજથી સમજદાર હોય છે.

ઝંખે મિલનને કોણ જો એની મજા કહું !
તારો જે દૂરદૂરથી સહકાર હોય છે.

ટોળે વળે છે કોઈની દિવાનગી ઉપર,
દુનિયાના લોક કેવા મિલનસાર હોય છે.

દાવો અલગ છે પ્રેમનો દુનિયાની રીતથી,
એ ચૂપ રહે છે જેને અધિકાર હોય છે.

કાયમ રહી જાય તો પેગંબરી મળે,
દિલમાં જે એક દર્દ કોઈ વાર હોય છે.

જો એ ખબર પડે તો મજા કેટલી પડે,
ઈશ્વર જગતમાં કોનો તરફદાર હોય છે.

જાણે છે સૌ ગરીબ કે વસ્તુ બધી ‘મરીઝ’,
ઈશ્વરથી પણ વિશેષ નિરાકાર હોય છે.

- મરીઝ

જગા પુરાઈ ગઈ!!!!

મારી હસ્તી મારી પાછળ એ રીતે વીસરાઈ ગઈ
આંગળી જળમાંથી કાઢી, ને જગા પુરાઈ ગઈ !

-ઓજસ પાલનપુરી

પગલાં પડ્યાં નહીં.......

એકેક વ્હેંત ઊંચાં બધાં ચાલતાં હતાં,
તારી ગલીમાં કોઈના પગલાં પડ્યાં નહીં.

-બેફામ

પાંખો પ્રસારી છે....

મને ઓ કલ્પનાનાં ઉડ્ડયનની દાદ તો આપો,
કે મેં પિંજર મહીં હોવા છતાં પાંખો પ્રસારી છે !

-બેફામ

સાંજ ઢળતી જાય છે......

વાત કયાં ક્યારેય પૂરી થાય છે?
- ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.

આયખાનો અર્થ આરંભાય છે,
- ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.

બે’ક અક્ષર ધૂંધળા વંચાય છે,
- ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.

દ્રશ્ય આછું-પાતળું ઝિલાય છે,
- ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.

ક્યાં કિનારો સહેજ પણ દેખાય છે,
- ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.

માંડ ચપટીક મર્મ પણ સમજાય છે,
- ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.

એમ જર્જર જાત સંકેલાય છે,
- ને અચાનક સાંજ ઢળતી જાય છે.

-નીતિન વડગામા

નથી

સામેનો રથ આ વાતથી અણજાણ પણ નથી;
કે મારી પાસે એક્કે ધનુષ-બાણ પણ નથી.

વિસ્તરતી ચાલે મારી ક્ષિતિજો આ દૂર.. દૂર..
ને આમ કોઈ જાતનું ખેંચાણ પણ નથી.

માટે તો અર્થહીન આ ઊભા રહ્યા છીએ,
ત્યજવું નથી, ને કાયમી રોકાણ પણ નથી.

સંપૂર્ણ શાંતિ કેવી રીતે સંભવી શકે!
કર્ફ્યુ નખાય એટલું રમખાણ પણ નથી.

-મુકુલ ચોકસી

માણસ છે.......

રમતાં રમતાં લડી પડે ભૈ, માણસ છે;
હસતાં હસતાં રડી પડે ભૈ, માણસ છે.

પહાડથીયે કઠ્ઠણ મક્કમ માણસ છે;
દડદડ દડદડ દડી પડે ભૈ, માણસ છે.

ચંદર ઉપર ચાલે ચપચપ, માણસ છે;
ને બે ડગલે ખડી પડે ભૈ, માણસ છે.

સૂર્યવંશીનો પ્રતાપ એનો, માણસ છે;
ભરબપ્પોરે ઢળી પડે ભૈ, માણસ છે.

પૂજાવા ઝટ થયા પાળિયા, માણસ છે;
ટાણે ખોટ્યું પડે, પડે ભૈ, માણસ છે.

-જયંત પાઠક

સમજાતું નથી

મને એ જ સમજાતું નથી કે આવું શાને થાય છે
ફૂલડાં ડૂબી જતાં ને પથ્થરો તરી જાય છે !

ટળવળે તરસ્યાં, ત્યહાં જે વાદળી વેરણ બને,
તે જ રણમાં ધૂમ મુસળધાર વરસી જાય છે !

ઘરહીણાં ઘૂમે હજારો ઠોકરાતાં ઠેર ઠેર :
ને ગગનચુમ્બી મહાલો જનસૂનાં રહી જાય છે !

દેવડીએ દંડ પામે ચોર મૂઠી જારના :
લાખ ખાંડી લૂંટનારા મહેફીલે મંડાય છે !

કામધેનુને મળે ના એક સૂકું તણખલું,
ને લીલાંછમ ખેતરો સૌ આખલા ચરી જાય છે !

છે ગરીબોના કૂબામાં તેલનું ટીપુંય દોહ્યલું,
ને શ્રીમંતોની કબર પર ઘીના દીવા થાય છે !

- કરસનદાસ માણેક

ના છૂટાં પડ્યાં, ના ભળી ગયાં !

રસ્તાઓ અચાનક મળી ગયા
બે ઘડી વાતે વળગ્યા ને
છૂટા પડી ગયા.

ઝરણાં અચાનક મળી ગયાં
એકબીજાને ભેટ્યાં ને
ભળી ગયાં.

અમે અચાનક મળી ગયાં
-અમે, ના રસ્તા કે ના ઝરણાં
એટલે-
ના છૂટાં પડ્યાં, ના ભળી ગયાં !

-જયન્ત પાઠક.

તાજમહાલ

દમકતો ને ચમકતો શાહજહાંનો મહેલ જોવા દે
મને ધનવાન મજનૂએ કરેલો ખેલ જોવા દે
પ્રદર્શન કાજ ચાહત કેદ છે જેમાં જમાનાથી
મને એ ખૂબસૂરત પથ્થરોની જેલ જોવા દે

-શેખાદમ આબુવાલા

અલ્લાહ !

અલ્લાહ ! આ કોણ આવ્યું છે
કે તારી જગા એ જીભ પર
હવે એનું નામ આવ્યું છે…

અલ્લાહ ! આ કોણ આવ્યું છે
કે લોકો કહે છે
મારી તકદીરના ઘરેથી
મારો પયગામ આવ્યો છે…

અલ્લાહ ! આ કોણ આવ્યું છે
આ નસીબ ધરતીનું
કે એના સૌંદર્યની લીલા તમામને
ખુદાની એક સલામ આવી છે…

અલ્લાહ ! આ કોણ આવ્યું છે
આ દિવસ મુબારક છે
કે મારી જાત પર
હવે ઈશ્કનો આરોપ આવ્યો છે…

અલ્લાહ ! આ કોણ આવ્યું છે
નજર પણ ચકિત છે
કે આજે મારા રસ્તામાં
આ કેવો મુકામ આવ્યો છે.

-અમૃતા પ્રીતમ

વિવેક મનહર ટેલર

યારોને મારા માટે જુઓ, કેવી પ્રીત છે !
જખ્મોને ટેકવા રચી મીઠાની ભીંત છે.

વિવેક મનહર ટેલર

કોણ માનશે ?

દુ:ખમાં જીવનની લાણ હતી, કોણ માનશે ?
ધીરજ રતનની ખાણ હતી, કોણ માનશે ?

શૈયા મળે છે શૂળની ફૂલોના પ્યારમાં !
ભોળા હ્રદયને જાણ હતી, કોણ માનશે ?

કારણ ન પૂછ પ્રેમી હ્રદય જન્મ-ટીપનું,
નિર્દોષ ખેંચ-તાણ હતી, કોણ માનશે ?

ઈશ્વર સ્વરૂપે જેને જગત ઓળખી રહ્યું,
એ ‘શૂન્ય’ની પીછાણ હતી, કોણ માનશે ?

- 'શૂન્ય' પાલનપુરી

એક ઉઝરડે.......

ધોઈ નાખ્યાં હાથ સ્વજનથી, કોણ હવે શત્રુમાં ખરડે ?
ઊંડા ઘા તો કંઇક સહ્યા, પણ જાન ગયો છે એક ઉઝરડે.

-‘અમર’ પાલનપુરી

વરસોનાં વરસ લાગે.......

ક્ષણોને તોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે,
બુકાની છોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે.

કહો તો આ બધાં પ્રતિબિંબ હું હમણાં જ ભૂંસી દઉં,
અરીસો ફોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે.

મને સદભાગ્ય કે શબ્દો મળ્યા તારે નગર જાવા,
ચરણ લઈ દોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે.

-મનોજ ખંડેરિયા

કાવ્યપંક્તિઓનો સંગ્રહ-3

રસ તરસ્યા ઓ બાળ
રસની રીત મ ભૂલશો
પ્રભુએ બાંધી પાળ
રસ સાગરની પુણ્યથી
-નાનાલાલ

હૃદયની આજ્ઞા એક અને ચરણના ચાલવાં બીજાં
-નાનાલાલ

પાર્થને કહો, ચડાવે બાણ
હવે તો યુદ્ધ એ જ કલ્યાણ
-નાનાલાલ

આર્ય સુજનતા દૈન્ય ગણી તો યુદ્ધ એ જ યુગધર્મ
-નાનાલાલ

પીળાં પર્ણૉ ફરી નથી થતાં કોઈ કાળે જ લીલાં
ભાંગ્યાં હૈયાં ફરી નથી થતાં કોઈ કાળે રસીલાં
-રમણભાઈ નીલકંઠ

ઘટમાં ઘોડાં થનગને, આતમ વીંઝે પાંખ
અણદીઠી ભોમકા પર, યૌવન માંડે આંખ
-ઝવેરચંદ મેઘાણી

નથી જાણ્યું અમારે પંથ શી આફત ખડી છે
ખબર છે આટલી કે માતની હાકલ પડી છે
-ઝવેરચંદ મેઘાણી

છેલ્લો કટોરો ઝેરનો આ, પી જજો બાપુ
સાગર પીનારા, અંજલિ નવ ઢોળજો બાપુ
-ઝવેરચંદ મેઘાણી

ડંકો વાગ્યો લડવૈયા, શૂરા જાગજો રે
શૂરા જાગજો રે, કાયર ભાગજો રે
-ફૂલચંદભાઇ શાહ

સ્વતંત્ર પ્રકૃત્તિ તમામ, એક માનવી જ કાં ગુલામ
-ઉમાશંકર જોશી

ભૂખ્યાં જનોનો જઠરાગ્નિ જાગશે
ખંડેરની ભસ્મકણી ના લાધશે
-ઉમાશંકર જોશી

હું માનવી માનવ થાઉં તો પણ ઘણું
-ઉમાશંકર જોશી

તે દિન આંસુ ભીના રે હરિના લોચનિયાં મેં દીઠા
-કરસનદાસ માણેક

કોક દિન ઈદ અને કોક દિન રોજા
ઊછળે ને પડે નીચે, જિંદગીના મોજા
-મકરંદ દવે

ગમતું મળે તો અલ્યા ગૂંજે ન ભરીએ
ને ગમતાંનો કરીએ ગુલાલ
-મકરંદ દવે

આપણાં દુ:ખનું કેટલું જોર
ભાઈ રે આપણાં દુ:ખનું કેટલું જોર
નાની એવી જાતક વાતનો મચાવીએ નહીં શોર
-રાજેન્દ્ર શાહ

લે, આ મને ગમ્યું તે મારું, પણ જો તને ગમે તો તારું
તું જીતે ને થાઉં ખુશી હું, લેને, ફરી ફરીને હારું
-રાજેન્દ્ર શુક્લ

ખોબો ભરીને અમે એટલું હસ્યાં
કે કૂવો ભરીને અમે રોઈ પડ્યાં
-જગદીશ જોશી

મને આ જોઈને હસવું હજારો વાર આવે છે
પ્રભુ તારા બનાવેલા તને આજે બનાવે છે
-હરજી લવજી દામાણી 'શયદા'

'બેફામ' તોયે કેટલું થાકી જવું પડ્યું
નહિ તો જીવનનો માર્ગ છે ઘરથી કબર સુધી
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’

રડ્યા ‘બેફામ’ સૌ મારા મરણ પર એ જ કારણથી
હતો મારો જ એ અવસર ને મારી હાજરી નહોતી
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’

ઓ હૃદય, તેં પણ ભલા કેવો ફસાવ્યો મને
જે નથી મારાં બન્યાં, એનો બનાવ્યો છે મને
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’

આ બધાં 'બેફામ' જે આજે રડે છે મોત પર
એ બધાંએ જિંદગી આખી રડાવ્યો છે મને
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’

ખુદા તારી કસોટીની પ્રથા સારી નથી હોતી
કે સારા હોય છે એની દશા સારી નથી હોતી
–બરકત વીરાણી ‘બેફામ’

શ્રદ્ધાનો હો વિષય તો પુરાવાની શી જરૂર
કુરાનમાં તો ક્યાંય પયગમ્બરની સહી નથી
-જલન માતરી

જિંદગીના રસને પીવામાં કરો જલદી 'મરીઝ'
એક તો ઓછી મદિરા છે ને ગળતું જામ છે
-મરીઝ

જીવન જેવું જીવું છું, એવું કાગળ પર ઉતારું છું
વિચારીને તું જીવે છે, હું જીવીને વિચારું છું
-અમૃત 'ઘાયલ'

કાજળભર્યાં નયનના કામણ મને ગમે છે
કારણ નહીં જ આપું કારણ મને ગમે છે
-અમૃત 'ઘાયલ'

અમૃતથી હોઠ સૌના એંઠાં કરી શકું છું
મૃત્યુના હાથ પળમાં હેઠા કરી શકું છું
આ મારી શાયરીયે સંજીવની છે 'ઘાયલ'
શાયર છું, પાળિયાને બેઠા કરી શકું છું
-અમૃત 'ઘાયલ'

કેમ ભૂલી ગયા? દટાયો છું, આ ઈમારતનો હુંય પાયો છું
-અમૃત 'ઘાયલ'

જીવનની સમી સાંજે મારે, જખ્મોની યાદી જોવી'તી
બહુ ઓછાં પાનાં જોઈ શક્યો, બહુ અંગત અંગત નામ હતાં
-સૈફ પાલનપુરી

જાત ઝાકળની છતાં કેવી ખુમારી હોય છે
પુષ્પ જેવા પુષ્પ પર એની સવારી હોય છે
-ચિનુ મોદી 'ઈર્શાદ'

આંખ ભીની હોય ત્યારે સ્મિત મુખ પર જોઈએ
જિંદગીની બેઉ બાજુ એમ સરભર જોઈએ
છો રહે ફોરમ વિહોણા જિંદગીના વસ્ત્ર સૌ
ફૂલ પીસીને કદી મારે ન અત્તર જોઈએ
-મનહરલાલ ચોક્સી

લઈ રસાલો રૂપનો, કન્યા મંદિર જાય
'ઓ હો,દર્શન થઈ ગયા',બોલે જાદવરાય
-ઉદયન ઠક્કર

હોઠ હસે તો ફાગુન, ગોરી! આંખ ઝરે તો સાવન
મોસમ મારી તું જ, કાળની મિથ્યા આવનજાવન
-હરીન્દ્ર દવે

ડેલીએથી પાછા મ વળજો હો શામ
ઠાલા દીધા છે મેં તો મારા બારણાં
વિપિન પરિખ

રાતદિવસનો રસ્તો વ્હાલમ, નહિ તો ખૂટે કેમ
તમે કરજો પ્રેમની વાતો, અમે કરીશું પ્રેમ
-સુરેશ દલાલ

મૈત્રી ભાવનું પવિત્ર ઝરણું મુજ હૈયામાં વહ્યા કરે
શુભ થાઓ આ સકળ વિશ્વનું એવી ભાવના નિત્ય રહે
-ચિત્રભાનુ

અમે બરફનાં પંખી રે, ટહુકે ટહુકે પીગળ્યા
-અનિલ જોશી

અહીં આપણે બે અને વરસાદ ભીંજવે
મને ભીંજવે તું તને વરસાદ ભીંજવે
-રમેશ પારેખ

સ્પર્શ દઈ પાણી વહી જાતું હશે
ત્યારે આ પત્થરોને કંઈક તો થાતું હશે
-રમેશ પારેખ


મીરાં કે’ પ્રભુ અરજી થઈને ઊભાં છીએ લ્યો, વાંચો
વડી કચેરી તમે હરિવર, હુકમ આપજો સાચો
-રમેશ પારેખ

મને સદભાગ્ય કે શબ્દો મળ્યા તારે નગર જાવા
ચરણ લઈ દોડવા બેસું તો વરસોનાં વરસ લાગે
-મનોજ ખંડેરિયા

કાવ્યપંક્તિઓનો સંગ્રહ-2

ચાતક, ચકવા,ચતુર નર, પ્રતિદિન ફરે ઉદાસ
ખર, ઘુવડ ને મુરખ જન, સુખે સુએ નિજ વાસ
-ગણપતરામ

વાડ થઈ ચીભડાં ગળે, સોંઘી વસ્તુ ક્યાંથી મળે
ખળું ખાતું હોય જો અન્ન, તો જીવે નહિ એકે જન
-શામળ ભટ્ટ

ઉજ્જડ ખેડાં ફરી વસે
નિર્ધનિયાં ધની હોય
ગયાં ન જોબન સાંપડે
મુઆ ન જીવે કોય
-શામળ ભટ્ટ

ભાષાને શું વળગે ભૂર
જે રણમાં જીતે તે શૂર
સંસ્કૃત બોલે તે શું થયું
કાંઈ પ્રાકૃતથી નાસી ગયું
-અખો

એ જ્ઞાન અમને ગમતું નથી, રૂષિ રાયજી રે
બાળક માંગે અન્ન, લાગું પાયજી રે
-પ્રેમાનંદ

પ્રેમ પંથ પાવકની જ્વાળા, ભાળી પાછા ભાગે
માંહી પડ્યા તે મહાસુખ પામે, દેખણહારા દાઝે
-પ્રીતમદાસ

તું નાનો હું મોટો, એવો ખ્યાલ બધાનો ખોટો
ખારા જળનો દરિયો ભરિયો મીઠા જળનો લોટો
-પ્રેમશંકર ભટ્ટ

નથી મૃત્તિકામાં પ્રભુ, નથી પિત્તળમાં પેઠો
કનકની મુર્તિ કરે, નથી ઈશ્વર મહીં બેઠો
નથી ઘોરોમાં પીર, નથી જૈનોને દેરે
અસલ જૂએ નહિ કોય, સૌ નકલો હેરે
-નરભેરામ

અરે ન કીધાં કેમ ફૂલ આંબે
કર્યા વળી કંટક શા ગુલાબે
સુલોચનાને શિર અંધ સ્વામી
અરે વિધાતા તુજ કૃત્ય ખામી
-દલપતરામ

કોયલ નવ દે કોઈને, હરે ન કોનું કાગ
મીઠાં વચનથી સર્વનો, લે કોયલ અનુરાગ
-દલપતરામ

દેખ બિચારી બકરીનો કોઈ ન જાતાં પકડે કાન
એ ઉપકાર ગણી ઈશ્વરનો, હરખ હવે તું હિન્દુસ્તાન
-દલપતરામ

ઝાઝા નબળાં લોકથી કદી ન કરીએ વેર
કીડી કાળા નાગનો પ્રાણ જ લે આ પેર
-દલપતરામ

અન્યનું તો એક વાંકું આપના અઢાર છે
-દલપતરામ

વા વાયો ને નળિયું ખસ્યું, એ દેખીને કુતરું ભસ્યું
-દલપતરામ

પૂરી એક અંધેરી ને ગંડુ રાજા
ટકે શેર ભાજી, ટકે શેર ખાજા
-દલપતરામ

કાણાને કાણો કહે તો કડવાં લાગે વેણ
હળવે રહીને પૂછીયે શાથી ખોયાં નેણ
-દલપતરામ

સહુ ચલો જીતવા જંગ, બ્યૂગલો વાગે
યા હોમ કરીને પડો, ફત્તેહ છે આગે
-નર્મદ

સુખી હું તેથી કોને શું, દુખી હું તેથી કોને શું
-ગોવર્ધનરામ

અપૂર્વ અવસર એવો ક્યારે આવશે
ક્યારે થઈશું બાહ્યાન્તર નિર્ગ્રન્થ જો
સર્વ સંબંધનું બંધન તીક્ષ્ણ છેદીને
કવ વિચરશું મહત પુરુષને પંથ જો
-સદગુરુદેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર

જ્યાં જ્યાં વસે એક ગુજરાતી
ત્યાં ત્યાં સદાકાળ ગુજરાત
-ખબરદાર

સગા દીઠા મેં શાહ આલમના ભીખ માંગતા શેરીએ
-બહેરામજી મલબારી

અરે પ્રારબ્ધ તો ઘેલું, રહે છે દૂર માંગે તો
-બાલાશંકર

ન જાણ્યું જાનકીનાથે સવારે શું થવાનું છે
-બાલાશંકર

છે માનવી જીવનની ઘટમાળ એવી
દુ:ખપ્રધાન, સુખ અલ્પ થકી ભરેલી
-નરસિંહરાવ

પીપળ પાન ખરંતા, હસતી કુંપળિયાં
મુજ વીતી તુજ વીતશે, ધીરી બાપુડિયાં
-નરસિંહરાવ

કલા છે ભોજ્ય મીઠી પણ ભોક્તા વિણ કલા નહિ
કલાવાન કલા સાથે ભોક્તા વિણ મળે નહિ
-કલાપી

સૌંદર્યો વેડફી દેતાં ના ના સુંદરતા મળે
સૌંદર્યો પામતાં પહેલાં સૌંદર્ય બનવું પડે
-કલાપી

'રસહીન ધરા થઈ છે, દયાહીન થયો નૃપ
નહિ તો ના બને આવું' બોલી માતા ફરી રડી
-કલાપી

હું જાઉં છું, હું જાઉં છું, ત્યાં આવશો કોઈ નહિ
સો સો દીવાલો બાંધતાં પણ ફાવશો કોઈ નહિ
-કલાપી

હા! પસ્તાવો વિપુલ ઝરણું સ્વર્ગથી ઉતર્યું છે
પાપી તેમાં ડુબકી દઈને પુણ્યશાળી બને છે
-કલાપી

હણો ના પાપીને, દ્વિગુણ બનશે પાપ જગનાં
લડો પાપો સામે વિમળ દિલના ગુપ્ત બળથી
-કલાપી

રહેવા દે રહેવા દે, આ સંહાર યુવાન તું
ઘટે ના ક્રૂરતા આવી, વિશ્વ આશ્રમ સંતનું
-કલાપી

જે પોષતું તે મારતું
શું ક્રમ નથી એ કુદરતી
-કલાપી

વ્હાલી બાબાં,સહન કરવું એ ય છે એક લ્હાણું
માણ્યું તેનું સ્મરણ કરવું એ ય છે એક લ્હાણું
-કલાપી

ક્યાંયે હશે જો કો ખુદા તો ઈશ્કનો બંદો હશે
જો ઈશ્કથી જુદો હશે તો ઈશ્કથી હારી જશે
-કલાપી

મુબારક હો તમોને આ તમારા ઈશ્કના રસ્તા
હમારો રાહ ન્યારો છે, તમોને જે ન ફાવ્યો તે
-કલાપી

પધારો એમ કહેવાથી, પધારે તે પધાર્યા ના
નિમંત્રણ પ્રેમીને શેનાં, અનાદર પ્રેમીને શાનો
વિનયની પૂરણી માગે, અધુરી તેટલી પ્રીતિ
પ્રતીતિ પ્રેમની કરવા નથી અધિકાર આદરને
-બોટાદકર

કંઈ લાખો નિરાશામાં અમર આશા છુપાઈ છે
-મણિલાલ નભુભાઈ દ્વિવેદી

કાવ્યપંક્તિઓનો સંગ્રહ-1

ભલ્લા હુઆ જુ મારિઆ બહિણિ મહારા કન્તુ
લજ્જેજ્જં તુ વયંસિઅહુ જઇ ભગ્ગા ઘરુ એન્તુ
(ભલું થયું કે મરાયા બહેની મારા કંથ
લાજવું પડત સખિઓમાં જો ભાગી ઘેર આવ્યા હોત)
-હેમચંદ્રાચાર્ય

કંથા ! તું કુંજર ચઢ્યો, હેમ કટોરા હથ્થ
માંગ્યા મુક્તાફળ મળે પણ ભીખને માથે ભઠ્ઠ
પ્રાચીન

કોયલડી ને કાગ, ઈ વાને વરતાય નહિ
જીભલડીમાં જવાબ, સાચું સોરઠીયો ભણે
પ્રાચીન

ઊંચો ગઢ ગિરનાર, વાદળથી વાતું કરે
મરતા રા'ખેંગાર, ખરેડી ખાંગો કાં ન થયો
મા પડ મારા આધાર, ચોસલાં કોણ ચડાવશે
ગયા ચડાવણહાર, જીવતા જાતર આવશે
પ્રાચીન

અડી કડી વાવ ને નવઘણ કૂવો
જેણે ન જોયા તે જીવતો મૂઓ
પ્રાચીન

શિયાળે સોરઠ ભલો, ઉનાળે ગુજરાત
ચોમાસે વાગડ ભલો, કચ્છડો બારે માસ
પ્રાચીન

કચ્છડો ખેંલે ખલકમેં, મહાસાગરમેં મચ્છ
જિન હકડો કચ્છી વસે, ઉન ડિયાણી કચ્છ
પ્રાચીન

જનની જણ તો ભક્તજન, કાં દાતા કાં શૂર
નહિ તો રહેજે વાંઝણી, રખે ગુમાવે નૂર
પ્રાચીન

જે ઊગ્યું તે આથમે, જે ફૂલ્યું તે કરમાય
એહ નિયમ અવિનાશનો, જે જાયું તે જાય
પ્રાચીન

જોઈ વહોરિયે જાત, મરતાં લગ મેલે નહિ
પડી પટોળે ભાત, ફાટે પણ ફીટે નહિ
પ્રાચીન

સાચી પ્રીત શેવાળની, જળ સૂકે સકાય રે
માંયલો હંસલો સ્વાર્થી, જળ સૂકે ઊડી જાય
પ્રાચીન

નહીં આદર, નહીં આવકાર, નહીં નૈનોમાં નેહ
ન એવા ઘેર કદી જવું, ભલે કંચન વરસે મેઘ
પ્રાચીન

મહેમાનોને માન, દિલ ભરીને દીધાં નહિ
એ તો મેડી નહિ મસાણ, સાચું સોરઠિયો ભણે
પ્રાચીન

દળ ફરે, વાદળ ફરે, ફરે નદીનાં પૂર
પણ શૂરા બોલ્યા નવ ફરે, પશ્વિમ ઊગે સૂર
પ્રાચીન

રાતે જે વહેલા સૂઈ વહેલા ઊઠે તે નર વીર
બળ, બુદ્ધિ, ને ધન વધે, સુખમાં રહે શરીર
પ્રાચીન

વાપરતા આ વિશ્વમાં, સહુ ધન ખૂટી જાય
વિદ્યા વાપરતા વધે, એ અચરજ કહેવાય
પ્રાચીન

જે જાય જાવે, તે કદી ન પાછો આવે
જો પાછો આવે તો પોયરાનાં પોયરા ખાવે
લોકોક્તિ

વિપત પડે નવ વલખિએ, વલખે વિપત નવ જાય
વિપતે ઉદ્યમ કીજિયે, ઉદ્યમ વિપતને ખાય
પ્રાચીન

દીઠે કરડે કુતરો, પીઠે કરડે વાઘ
વિશ્વાસે કરડે વાણિયો, દબાયો કરડે નાગ
પ્રાચીન

નામ રહંતા ઠક્કરાં, નાણાં નવ રહંત
કીર્તિ કેરા કોટડાં, પાડ્યા નવ પડંત
પ્રાચીન

જાનમાં કોઈ જાણે નહિ કે હું વરની ફુઈ
ગાડે કોઈ બેસાડે નહિ ને દોડી દોડી મૂઈ
લોકોક્તિ

જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ
જ્યાં ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે અનુભવિ
લોકોક્તિ

કરતા હોય સો કીજિયે ઓર ન કીજિયે કગ
માથું રહે શેવાળમાં ને ઊંચા રહે બે પગ
બાળવાર્તા

મિત્ર એવો શોધવો ઢાલ સરીખો હોય
સુખમાં પાછળ પડી રહે દુખમાં આગળ હોય
લોકોક્તિ

કરતાં સોબત શ્વાનની બે બાજુનું દુ:ખ
ખિજ્યું કરડે પિંડીએ રિઝ્યું ચાટે મુખ
અજ્ઞાત

અબે-તબે કે સોલ હી આને, અઠે-કઠે કે આઠ
ઈકડે-તીકડે કે ચાર આને, શું શા પૈસા ચાર
પ્રાચીન

નીચ દ્રષ્ટિ તે નવ કરે, જે મોટા કહેવાય
શત લાંઘણ જો સિંહ કરે, તો ય તૃણ નવ ખાય
પ્રાચીન

નીરખને ગગનમાં કોણ ઘૂમી રહ્યું
તે જ હું, તે જ હું, શબ્દ બોલે
-નરસિંહ મહેતા

ઘાટ ઘડ્યા પછી નામરૂપ જુજવાં,અંતે તો હેમનું હેમ હોયે
-નરસિંહ મહેતા

પક્ષાપક્ષી ત્યાં નહિ પરમેશ્વર, સમદ્રષ્ટિ ને સર્વ સમાન
-નરસિંહ મહેતા

હું કરું, હું કરું એ જ અજ્ઞાનતા
શકટનો ભાર જ્યમ શ્વાન તાણે
-નરસિંહ મહેતા

ભલું થયું ને ભાંગી જંજાળ, સુખે ભજીશું શ્રી ગોપાળ
-નરસિંહ મહેતા

એવા રે અમો એવા રે એવા
તમે કહો છો વળી તેવા રે
-નરસિંહ મહેતા

ઝેર તો પીધા છે જાણી જાણી
મેવાડા રાણા
ઝેર તો પીધા છે જાણી જાણી
-મીરાંબાઈ

સાકર શેરડીનો સ્વાદ તજીને,કડવો લીમડો ઘોળ મા રે
-મીરાંબાઈ

શિયાળે શીતળ વા વાય...

શિયાળે શીતળ વા વાય પાન ખરે ઘઉં પેદા થાય;
પાકે ગોળ કપાસ કઠોળ, તેલ ધરે ચાવે તંબોળ.
ધરે શરીરે ડગલી શાલ, ફાટે ગરીબ તણા પગ ગાલ;
ઘટે દિવસ ઘણી મોટી રાત, તનમાં જોર મળે ભલી ભાત.

ઉનાળે ઊંડા જળ જાય, નદી સરોવર જળ સુકાય;
પામે વનસ્પતિ સૌ પાન, કેસૂડાં રૂડાં ગુણવાન.
સારા હોજ ફુવારા બાગ, પ્યારા ચંદન પંખા લાગ;
બોલે કોયલ મીઠાબોલ, તાપ પડે તે તો વણ તોલ.

ચોમાસું તો ખાસું ખૂબ, દીસે દુનિયા ડૂબાડૂબ;
લોક ઉચ્ચારે રાગ મલાર, - ખેતર વાવે ખેતીકાર.
ચંપા ચમેલી જૂઈ જાય, ફૂલ ગુલાબ ભલા ફુલાય;
છત્રી ચોમાસે સુખ માટ, ચાખડીઓ હીંડોળાખાટ.

-દલપતરામ

પંખીડા ને આ પીંજરુ....

પંખીડા ને આ પીંજરુ....|


પંખીડા ને આ પીંજરુ જુનુ-જુનુ, જુનુ-જુનુ લાગે
બહુ એ સમજાવ્યુ તોયે પંખી નવુ પીંજરુ માગે

પંખીડા ને આ પીંજરુ જુનુ-જુનુ, જુનુ-જુનુ લાગે
બહુ એ સમજાવ્યુ તોયે પંખી નવુ પીંજરુ માગે

પંખીડા ને આ પીંજરુ....

ઉમટયો અજમ્પો એને પંડ ના રે પ્રાણ નો (2)
અણ્ધાર્યો કર્યો મનોરથ દુર ના પ્રયાણ નો
અણડીથે દેશ જાવા લગન એને લાગે
બહુ એ સમજાવ્યુ તોયે પંખી નવુ પિંજરુ માંગે
પંખીડા ને આ પિંજરુ....

સોને મઢેલ બાજઠીયો ને સોને મઢેલ ઝુલો (2)
હીરે જઢેલ વિંઝણો મોતી નો મોંઘો અણમોલો
પાગલ ના બનીયે ભેરુ કોઇ ના રંગ-રાગે
બહુ એ સમજાવ્યુ તોયે પંખિ નવુ પિંજરુ માગે
પંખિડા ને આ પિંજરુ જુનુ-જુનુ, જુનુ-જુનુ લાગે
બહુ એ સમજાવ્યુ તોયે પંખિ નવુ પિંજરુ માગે
પંખિડા ને આ પિંજરુ....

- અવિનાશ વ્યાસ

પ્રિય મિત્રો,
    જો આપ આપની રચના મારા બ્લોગ પર મુકવા ઈચ્છતા હોય તો આપ શ્રી આપની રચના મને મારા મેઇલ આઈડી kirankumar.roy@gmail.com પર મોકલી શકો છો.

કિરણકુમાર રોય

(જો આ બ્લોગ પર કોઈ ને કોઈ જોડણી ની ભૂલ જણાય તો મહેરબાની કરી મારું ધ્યાન દોરશોજી.. હું સત્વરે એ ભૂલને સુધારીશ..)